عایشه , عیال رسول خدا (ص) که به خصوصیات اخلاقى او آگاه بود , جزئیات اخلاقى و
رفتارى پیامبر را در یک جمله خلاصه کرد ، که در روایت آمده است :
رشید الدین میبدى در تفسیر آیه «انک لعلى خلق عظیم» (6) مى گوید :
رسول خدا (ص) امر و نهى قرآن را چنان پیش رفتى و نگه داشتى به خوش طبعى که گویى
خلق وى و طبع وى خود آن بود.
بلغ العلى بکماله ، کشف الدجى بجماله ، حسنت جمیع خصاله ، صلوا علیه و آله
او رهنمودهاى قرآن را به دل مى گرفت و در زندگى اش از شیوه اى که قرآن پیشنهاد
مى کردـ بى هیچ انحرافى و بى آن که هیچ ناراحتى در آن روا دارد ـ پیروى مى کرد
و لذا تجسم قرآن به حساب مى آمد.و این ادعا از نظر کلام الله مجید مورد تأیید است.
(7)
در اخلاق حضرت محمد , همین بس که با آن جلالت و موقعیتى که به سلاطین نامه دعوت
مى نوشت در خانه , تا حد امکان کارش را شخصا انجام مى داد. (9)
اهل سیره نوشته اند : پیامبر خدا در خانه خویش خدمتکار اهل خود بود , گوشت را تکه
تکه مى کرد و بر سفره غذاى حقیرانه مى نشست و انگشتان خویش را مى لیسید , بز خود
را مى دوشید و لباس خود را وصله مى نمود و بر شتر خود عقال مى زد و به ناقه خود
علف مى داد , با خدمتکار منزل آرد را آسیاب مى کرد و خمیر مى ساخت. (10)
ابن شهر آشوب در کتاب مناقب , (ج 1, ص 146) روایت کرده که :
رسول خدا (ص) کفش خود را وصله مى زد , پوشاک خویش را مى دوخت , در منزل را شخصا
باز مى کرد , گوسفندان و شترها را مى دوشید و به هنگام خسته شدن خادمش در دستاس
کردن به کمک او مى شتافت و آب وضوى شبش را خود تهیه مى کرد. و در همه کارها به
اهل خانه کمک مى کرد. لوازم خانه و زندگانى را به پشت خود از بازار به خانه مى
برد.
از عایشه نقل شده که گفته است : محبوب ترین کارها نزد رسول خدا (ص) خیاطى بود.
(12)
پیامبراکرم (ص) با همه عظمت و موقعیت ممتازش در منزل کار مى کرد. و به نگهدارى
و پرستارى از کودکان مى پرداخت. (13)
عایشه همسر آن حضرت مى گوید : وقتى خلوت مى شد , پیامبر لباس خود را مى دوخت و
کفش خویش را وصله مى کرد. (14)
على(ع) بیش از سى سال عمر خود را با رسول خدا (ص) سپرى کرده و شناساترین فرد به
رسول خدا بوده و از اخلاق داخلى و خارجى حضرتش اطلاع دقیق داشته , امام حسین(ع)
مى فرماید :
سإلت إبى عن مدخل رسول الله صلى الله علیه و آله فقال :
کان دخوله فى نفسه مإذونا فى ذلک, فاذا آوى الى منزله جزإ دخوله ثلاثه اجزإ, جزءا
لله و جزءا لا هله و جزءا لنفسه. ثم جزء جزئه بینه و بین الناس فیرد ذلک بالخاصه
على العامه و لا یدخر عنهم عنه شیئا.... (15)
از پدرم در مورد امور رسول خدا (ص) در داخل خانه سوال کردم , فرمودند :
وقتى به خانه اش مى رفت , اوقاتش را سه قسمت مى کرد : یک قسمت براى خدا و یک قسمت
براى خانواده اش و یک قسمت براى خودش , آن گاه قسمت خودش را نیز میان خود و مردم
تقسیم مى کرد و آن را براى بستگان و بزرگان صحابه (که در منزلش به خدمت او مى رسیدند)
قرار مى داد و ذره اى از امکانات خود را از آنان دریغ نمى نمود (بلکه آن چه امکان
داشت در حقشان انجام مى داد.) (16)
حضرت در مورد امورى که به شخص او مربوط مى شد , خشمگین نمى شد. تنها براى خدا ,
آن گاه که حرمت هاى الهى شکسته مى شد , غضب مى کرد. یکى از همسران آن حضرت مى گوید
: وقتى رسول خدا (ص) غضب مى کرد به جز على (ع) کسى را یاراى سخن گفتن با حضرتش
نبود. (17)
علاوه بر همسران , همنشینان روزانه پیامبر (ص) عبارت بودند از فاطمه و شوهر و فرزندانش
و به گواهى تاریخ و روایات فراوان , علاقه پیامبر خاتم (ص) به آن ها قابل قیاس
با دیگر کسان و نزدیکان حضرت نبود. به موجب روایتى که عایشه نقل کرد , هر گاه فاطمه
(س) بر پدر وارد مى شد رسول خدا (ص) جلوى پاى دخترش بلند مى شد و او را مى بوسید
و در جاى خود مى نشانید. (18)
در عروسى فاطمه (س) زنان مسرور بودند و اظهار شادمانى مى کردند و سرود مى خواندند
و مى گفتند : ابوها سید الناس.
رسول خدا (ص) فرمود : بگویید و بعلها ذو الشده الباس.
و این مصراع چون در مدح حضرت امیرالمومنین (ع) بود , با آن که رسول خدا خواسته
بود بانوان بگویند اما عایشه , زنان را منع کرد از اضافه کردن این مصراع. پیامبر(ص)
متوجه موضوع شد و فرمود : عایشه عداوت ما را ترک نمى کند! (19)
روزى رسول اکرم (ص) وارد اطاق عایشه شد مشاهده کرد که تکه نانى روى زمین و زیر
دست و پا افتاده است آن را برداشته و خورد و سپس فرمود : اى حمیرا ! مجاورت نعمت
هاى الهى را بر خویشتن گرامى دار تا هرگز نعمت هاى خداوندى از مردم دور نشوند.
(20)
1. لقد کان لکم فى رسول الله اسوه حسنه لمن کان یرجوالله و الیوم الآخر و ذکر
الله کثیرا / سوره احزاب, آیه 22.
و نیز نک : نهج البلاغه , خطبه 160و ربیع الابرار , ص383
2. قال النبى(ص) : انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق ؛ همانا مبعوث شدنم براى تکمیل
اخلاق است.
3. مجمع البیان, ج 10, (تفسیر سوره قلم)
4. مجموعه ورام , ج 1, ص 89 ; سنن النبى , ص 58 و محجه البیضا , ج 4 , ص 120
5. کحل البصر , ص 94
6. قلم , آیه 4
7. آمن الرسول بما انزل الیه من ربه , (بقره,آیه 285)
8. وافى , ج 3, ص ;117 وسائل,ج 14, ص 122 و الاحیإ, 2, ص 41
9. مجمع الزوائد , ج 4 , ص 303
10. کحل البصر , ص 102
11. خدمتک زوجک صدقه. ر.ک : العبقریات الاسلامیه , ص 192 و الرسول , ج 1, ص 165
12. مکارم الاخلاق , ص 10
13. بحارالانوار , ج 16 , ص 227
14. همان , ص 230 و مکارم الاخلاق , ص 15
15. سنن النبى , ص 14 ; معانى الاخبار , ص 80 ; بحارالانوار , ج 16, ص 150 و غیره
16. سیماى پیامبر اسلام , ترجمه : مختصر الشمائل المحمدیه , حاج شیخ عباس قمى ,
ص 53
17. منتخب کنزالعمال , ج 3, ص 82
18. صحیح ترمذى , ج 2, ص 319
19. ریاحین الشریعه , ج 1, ص 98
20. فروع کافى , ج 2 , ص 158 و 165
منبع :
http://www.shareh.com
http://essay.monajat.org/emam/Mohamad/Sireh/Mohamad_sireh01.php
سلام.
انشاء الله که مثل ایشان شویم
خوش به حال خوش اخلاق ...
میگن حصرت موسی (ع) سامری رو به خاطر این نکشت که سامری خوش اخلاق بود